Sosyal Güvenlik Primleri
İstisnası Aile ve çocuk yardımları için istisna uygulanıp uygulanmayacağı 5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu
Madde 80/3-b bendinde açıkça düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; “Ayni
yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev
tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı
mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla
belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar
için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık
toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve
bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.”
denilmiştir. Buradan da anlaşılacağı üzere ilgili kurumlarca belirlenen
istisna tutarları dahilinde aile ve çocuk yardımları SGK matrahından
indirilebilmektedir.
Çocuk Yardımı, işverenin
işçilerine kendi inisiyatifinde ödediği ya da iş sözleşmesi ya da toplu iş
sözleşmesine dahil olan hükümlerle ödemekten sorumlu olduğu yardımlardır.
Adından da anlaşıldığı üzere işçinin çocuklarına karşılık verilir. İşveren
ödediği bu yardımları, yaşları dikkate alınarak çocuk başına hesaplanan
tutarlarda SGK ve vergi matrahından istisna edilmektedir.
Aile Yardımı da çocuk yardımı
gibi zorunlu ödenen bir yardım değildir. Ancak iş sözleşmeleri ile hükümlere
bağlanmışsa işverenin ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. İşverence işçiye aile
yardımı adı altında ödenen yardımların SGK primlerinde istisnası bulunmasına
rağmen gelir vergisi matrahından indirimi yalnızca memurlara ödenen yardımlar
için geçerlidir. Özel sektör çalışanları için ödenen aile yardımları gelir
vergisi matrahına dâhildir, herhangi bir gelir vergisi indirimi söz konusu
değildir.
Gelir Vergisi İstisnası Çocuk
Yardımı hem SGK hem de gelir vergisinden belirtilen oranlara kadar muaf
tutulurken, aile yardımının sadece SGK matrahında istisnası vardır. Aile
yardımı için vergi muafiyeti yalnızca kamu çalışanları için vardır. Çocuk
yardımı için gelir vergisi istisnası
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 25/4 bendinde belirlenmiştir. Bu maddeye göre; “Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları (Bu zamlar Devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye tabi tutulur.)” Buradan da anlaşılacağı üzere işçiye ödenen Çocuk Yardımları/Zamları ilgili kurumlarca her dönem için yeniden belirlenen istisna tutarları dahilinde gelir vergisi matrahından indirilebilmektedir.
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 25/4 bendinde belirlenmiştir. Bu maddeye göre; “Hizmet erbabına ödenen çocuk zamları (Bu zamlar Devletçe verilen miktarları aştığı takdirde, fazlası vergiye tabi tutulur.)” Buradan da anlaşılacağı üzere işçiye ödenen Çocuk Yardımları/Zamları ilgili kurumlarca her dönem için yeniden belirlenen istisna tutarları dahilinde gelir vergisi matrahından indirilebilmektedir.
Çocuk Yardımı İstisnası - SGK 40,59 TL
Çocuk Yardımı İstisnası - GV
(0-6 yaş arası) 58,97 TL
Çocuk Yardımı İstisnası - GV
(6 yaş üstü) 29,49 TL
(SGK’ da 2 Çocuğa Kadar
İstisna Uygulanır)
(GV Yardımı İstisnasında Çocuk
Sınırı Yoktur)
Brüt Aylık Asgari Ücret X
10% =İstisna Tutarı,
Ödenen Aile Zammı – İstisna Tutarı
= Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Aile Zammı, formülü vasıtasıyla
hesaplanacaktır.
Aylık brüt ücreti 3.000 TL
olan Ayşe Hanım'a 2018/Haziran ayında 300 TL tutarında aile zammı verilmiştir. Ayşe
Hanım'ın prime esas kazancına dahil edilecek aile zammı tutarı ne kadardır?
Yanıt:
Brüt Aylık Asgari Ücret (X) =
İstisna Tutarı
2018 Asgari ücretin 2.029,50
TL olması ile,
X = 202,95 TL TL (istisna
Tutarı)
300 TL – 202,95 TL = 97,10 TL
(Prime Esas Kazanca dahil edilecek aile zammı)
Aile Yardımı ile ilgili kanunda,
eşin bayan olması gerektiğine dair bir şart yer almamaktadır. Yararlanma şartı
aile olmak ve eşin çalışmıyor olmasıdır. Çocuk yardımında ise aile birliği
mevcut baba çalışıyor ise baba üzerinden, eşler ayrılmış ise çocuğun velayetini
alan aile bireyine ödenir.
FİLİZ ERBOĞA
İK Danışmanı - Profesyonel Koç